Hni Jesu gan gbé? Njẹ ẹri wa bi?
Gbogbo kalẹnda wa da lori Jesu, ọkunrin Nasareti. Àràádọ́ta ọ̀kẹ́ èèyàn kárí ayé ló ṣì ka ara wọn sára àwọn ọmọlẹ́yìn rẹ̀. Ṣùgbọ́n a ha lè fi ẹ̀rí ìdánilójú fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé ó wà gan-an bí? Kódà, ẹ̀rí ṣòro láti rí, lẹ́yìn náà, a ń sọ̀rọ̀ nípa ọkùnrin kan tí ó kú ní 2,000 ọdún sẹ́yìn, ṣùgbọ́n ọ̀pọ̀ ẹ̀rí ìtàn wà fún Jésù kan tí a ń pè ní Kristi tí a sì kàn mọ́ àgbélébùú.
Jesu ninu Bibeli
Awọn akọọlẹ pataki julọ ni awọn ti awọn arọpo rẹ, awọn ihinrere ti Matteu, Marku, Luku ati Johanu. Wọ́n sọ ìtàn kúlẹ̀kúlẹ̀ kan nípa Jésù, ìgbésí ayé rẹ̀ àti ikú rẹ̀. Wọ́n bẹ̀rẹ̀ ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún lẹ́yìn Jésù, ṣùgbọ́n láti ojú ìwòye ìtàn, àwọn ìròyìn wọ̀nyí sún mọ́ ẹni tí Jésù jẹ́ àti àyíká rẹ̀. Ninu awọn ihinrere ni idapọpọ adehun ti o lagbara lori awọn aaye aarin ati awọn iyatọ ti o samisi ni awọn alaye pupọ. Fun awọn opitan, eyi ṣe afihan igbẹkẹle wọn gẹgẹbi awọn orisun. Ni ifiwera si awọn orisun itan miiran, awọn ihinrere jẹ isunmọ si awọn iṣẹlẹ: awọn itan-akọọlẹ akọkọ ti Alexander Nla ni a kọ nipasẹ Plutarch ati Arrian ti o dara ọdun 400 lẹhin iku rẹ. Wọn tun jẹ awọn orisun ti o gbagbọ nipasẹ awọn itan-akọọlẹ.
Jesu ni Juu Accounts
Àfikún Bíbélì tí ó kọ́kọ́ mẹ́nu kan Jésù wá láti ọ̀dọ̀ òpìtàn Júù náà Flavius Josephus. Ninu "Awọn Antiquities Juu" rẹ o sọ nipa ipaniyan ti James. Gẹ́gẹ́ bí ó ti sọ, arákùnrin Jesu ni a “ń pè ní Kristi.” Awọn iwe Juu nigbamii tun tọka si Jesu - ni diẹ ninu awọn ti a tọka si bi Mesaya eke. Bi o ti wu ki o ri, kii ṣe ibeere boya Jesu gbe tabi ṣe awọn iṣẹ iyanu, ṣugbọn boya o ṣe e ni aṣẹ Ọlọrun nikan.
Jesu ni awọn orisun itan
Àwọn òpìtàn Róòmù mélòó kan tún mẹ́nu kan Jésù lọ́nà kan tàbí òmíràn. Thallus n pese akopọ ti ọrundun kinni ti itan-akọọlẹ ti ila-oorun Mẹditarenia lati ogun Troy titi di isisiyi. Ninu rẹ o gbiyanju lati tako awọn iṣẹ iyanu ti o yika Jesu ati iku rẹ - ṣugbọn o ro pe o wa. Suetonius, Tacitus, àti Pliny Kékeré tún mẹ́nu kan Jesu, kàn án mọ́ àgbélébùú, àti ẹ̀sìn Kristẹni nígbà tí wọ́n ń ròyìn nípa Róòmù àti àwọn àgbègbè rẹ̀.
Ni awọn ọna ti akoonu, Lucian Giriki ti Samosata ba Jesu sọrọ ni ayika ọdun 170. O kọwe pe: Nipa ọna, awọn eniyan wọnyi (awọn Kristiani) sin Magus ti o mọye, ti a kàn mọ agbelebu ni Palestine fun fifi awọn ohun ijinlẹ titun wọnyi han si aiye ... awọn talaka wọnyi ti mu u lọ si ori wọn pe wọn jẹ aiku ninu ara àti ọkàn jẹ́, wọn yóò sì wà láàyè títí láé: Nítorí náà, nígbà náà ni wọ́n kẹ́gàn ikú, ọ̀pọ̀ nínú wọn pàápàá sì tinútinú ṣubú sí ọwọ́ rẹ̀.”
Ǹjẹ́ Jésù Gbé Lóòótọ́?
Wiwa ti ọkunrin atijọ kan jẹ eyiti o nira lapapọ lati jẹrisi. Ṣugbọn awọn orisun ti a ṣalaye loke ni a ṣẹda ni awọn ipo ti o yatọ patapata. Awọn onkọwe wọn jẹ alatako, awọn alaigbagbọ ati awọn alaanu ti Kristiẹniti. Ohun kan ṣoṣo ti gbogbo wọn ni ni pe wọn ko rii idi kankan lati ṣiyemeji wiwa Jesu. Abajọ whenuho-kantọ lẹ do dlẹnalọdo okú Jesu tọn taidi nujijọ he yin kinkandai ganji hugan to hohowhenu. Pẹ̀lú ìbéèrè ìtàn yìí, bí ó ti wù kí ó rí, ó ṣì ṣí sílẹ̀ pátápátá kí ni ìjẹ́pàtàkì tí ó ní fún wa pé Jesu gbé níti gidi.